9 Gebruiksfuncties en ruimtegebruik
Gebruiksfuncties
9.1 Scheepvaart
Het Volkerak-Zoommeer maakt deel uit van de doorgaande peilgereguleerde scheepvaartroute Schelde-Rijnverbinding die de haven van Antwerpen verbindt met het Rijnmondgebied/Moerdijk (figuur 9.1). De verbinding heeft een aftakking naar de haven- en industriegebieden van de Westerschelde en het kanaal van Gent naar Terneuzen. Het meer wordt ook gebruikt door de recreatievaart; er zijn enkele jachthavens. Bij de Speelmansplaten, Oude Tonge en Ooltgensplaat vindt dagrecreatie plaats.
De mogelijkheid van binnenvaart heeft een sterke relatie met waterpeil vanwege de doorvaarthoogte onder de vaste bruggen in het Schelde-Rijnkanaal en de mogelijkheid om schepen door middel van een schutsluis of sas tussen twee kanaalpanden met verschillend waterniveau te verplaatsen (op- of afschutten). Een gewijzigd waterpeil kan van invloed zijn op het schutregime en/of de doorvaarthoogte.
Figuur 9.1: Aantal sluisschuttingen met en zonder scheepvaart
9.2 Natuur
Het Krammer-Volkerak en het Zoommeer maken onderdeel van de provinciale begrenzing van de Ecologische Hoofdstructuur. Zowel het Krammer-Volkerak als het Zoommeer zijn potentieel Natura 2000-gebied, momenteel speelt er nog een aanwijzingsbesluit. Zodra dit Natura 2000-gebied is toegekend zal het gebied een beschermde status onder de Natuurbeschermingswet 1998 krijgen.
De oevers en eilanden die onder invloed staan van het waterpeil, worden gebruikt door broedvogels en als foerageergebied. Als het waterpeil verandert, heeft dat gevolgen voor de natuur. Er zijn verschillende maatregelen voor vismigratie die verbindingen maken tussen zoet/zout en het achterland. Veranderende waterstanden kunnen een effect hebben op de mate van passeerbaarheid.
De natuurbeherende organisaties in het terrestrisch binnendijkse gebied van het Volkerak-Zoommeer zijn Stichting Zeeuws Landschap, Stichting Brabants landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Rijkswaterstaat beheert de aquatische natuur van het Volkerak-Zoommeer.
9.3 Recreatievaart
Er vindt recreatievaart plaats in het Volkerak-Zoommer en er is een aantal havens voor recreatievaart (Dintelmond, Ooltengensplaat, Oude Tonge, Tholen en Bergen op Zoom). Een verandering van waterpeil, waterkwaliteit en inzetbaarheid van schutsluizen kan de geschiktheid van het Volkerak-Zoommeer voor recreatievaart beïnvloeden.
9.4 Visserij
Op het Volkerak-Zoommeer wordt gevist door zowel de sport- als de beroepsvisserij. Deze partijen geven gezamenlijk invulling aan het visstandbeheer. Om op het Volkerak-Zoommeer te mogen vissen, geeft het Ministerie van Landbouw, Natuur, en Voedselkwaliteit toestemmingen en machtigingen uit aan diverse partijen. Sportvisserij Zuidwest Nederland heeft een machtiging waarmee het voor VISpashouders is toegestaan om met hengels te vissen. Daarnaast worden er aan de Vereniging van Beroepsvissers van het Volkerak-Zoommeer toestemmingen uitgegeven voor fuikenvisserij op aal, wolhandkrab en bot; en voor de zegenvisserij op brasem, snoekbaars en harder. Op grond van deze machtiging en de toestemmingen kan er binnen de kaders van de Visserijwet door beroeps- en sportvissers worden gevist. In de toestemmingen en de machtiging is als voorwaarde overweging opgenomen om de onderlinge afstemming van de visserij door de beroepsvissers en de sportvisserij gezamenlijk vorm te geven dat de verschillende partijen (sport- en beroepsvisserij) verplicht zijn om zitting te nemen in een visstandbeheercommissie (VBC), en de onderlinge afspraken vast te leggen in een gezamenlijk een vVisplan op te stellen, waarin invulling wordt gegeven aan een planmatige en duurzame visserij. Omdat het Volkerak-Zoommeer is aangewezen als zogenaamd Natura 2000-gebied zijn voor het mogen uitoefenen van de visserij ook vergunningen op basis van de Wet Natuurbescherming benodigd.
Er zijn vijf beroepsvissers actief op het Volkerak-Zoommeer. Deze beroepsvissers en Sportvisserij Zuidwest Nederland hebben allemaal zitting in de Visstandbeheercommissie Volkerak Zoommeer. Door deze VBC is een visplan opgesteld, waarin is vastgelegd hoe de visserij op een duurzame en voor alle partijen acceptabele wijze zal worden uitgevoerd.
Meer informatie over sportvisserij in het Volkerak Zoommeer is te vinden op de internetpagina van sportvisserij Zuidwest Nederland].
9.5 Watervoorziening en afwateringsfunctie
Rondom het Volkerak-Zoommeer wordt veel landbouw bedreven in de aangelegen polders. De waterschappen laten deze polders afwateren op het Volkerak-Zoommeer vanwege peilhandhaving. Ook laten ze water in vanuit het Volkerak-Zoommeer om door te spoelen, waarmee verzilting voorkomen wordt (de Vries, ter Maat, and van Velzen 2012). Daarnaast spoelt waterschap Babantse Delta extra door bij een blauwalgplaag in het regionale water. Water-inlaatpunten liggen bij Nieuw Vossemeer, Auvergne polder, Prins Hendrikpolder, Oostflakkee, Tholen, St. Philipsland en Reigersbergsche polder. Een uitgebreid en kwantitatief overzicht van de watervraag, waterinlaat en -doorvoer is te vinden in (Baltissen, De Vries, and Van der Meer 2014).